نویسندگان
دکتر علیرضا حسینی، استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد (نویسنده مسئول)
پوریا اسمعیلی دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
چکیده
سلسله ساسانیان در سال 21ق/652م. توسط مسلمانان ساقط شد. پیرامون عظمت و نیز سقوط این حکومت شاعران شعوبی همچون؛ بشار بن برد، ابونواس و بحتری در آثار خویش دیدگاه های گوناگونی را ارائه دادند و انقراض ساسانیان را بررسی نمودند و حتی برخی هم از فرهنگ و تمدن آنان در برابر اعراب به نیکی یاد کرده اند. در همین راستا این سؤال مطرح است که آیا نظریات شاعران عرب زبان در قرون نخستین اسلامی پیرامون ساسانیان براساس نهضت شعوبیه شکل گرفته است؟ فرضیه حاصله چنین است که نظریات شاعران عرب زبان در دوران عباسی پیرامون حکومت ساسانی طبق نهضت و مقاومت فرهنگی شعوبیه در مواجه با قوم عرب شکل گرفته است زیرا با اینکه ساسانیان انقراض یافته بودند اما تأثیرات این شکست و نیز بهره گیری از دستاوردهای تمدنی آنان همچنان مورد بحث نویسندگان و مردمان دوره خلافت عباسیان بود. در انجام این پژوهش سعی شده است تا دیدگاهها و واکنش شاعران نامبرده راجع به این موضوع، با استناد به منابع معتبر تاریخی و ادبی توصیف و تحلیل شود. یافته ها نشان می دهد که شعرا با تحسین مدنیت ساسانی آن را الگویی برای نهاد خلافت و نیز تحقیر اعراب دانستند و از طرف دیگر هم بعضی از آنان با حسرت سقوط ساسانیان را مایه عبرت حاکمان تلقی نمودند.
واژگان کلیدی: عظمت ساسانیان، انقراض ساسانیان، شاعران عرب، شعوبیه، مقاومت فرهنگی
دومین همایش ملی ادبیات مقاومت با محوریت شهید عالی مقام سپهبد قاسم سلیمانی، دانشگاه کوثر بجنورد، دی 1399. (ثبت در سایت سیویلیکا و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC)
