نویسندگان
دکتر نصرالله پور محمدی املشی، دانشیارگروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، ایران
پوریا اسمعیلی دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) (نویسنده مسئول)
چکیده
این نوشتار رویکردها و اهداف سیاسی دولت روسیه را در دوران انحطاط صفوی و نیز دوران حکومت نادرشاه بررسی می نماید. امپراتوری روسیه در زمان پترکبیر (1672 – 1725.م)، با توجه به انجام اصلاحات مختلف به اوج قدرت رسید. وی پس از تحکیم پایه های سلطنت خویش از ضعف دولت صفویه مطلع شد و تصمیم به گسترش ارضی و تحکیم اقتدار سیاسی و نظامی خود در خارج از مرزهای روسیه گرفت. در دوران حکومت شاه سلطان حسین این تزار با برنامه ای تدوین‌شده رو به مرزهای شمالی ایران آورد. در آن زمان ایران با محاصره اصفهان به دست افغان‌ها دچار هرج و مرج شده بود. در دوران شاه طهماسب دوم روسها نیز مانند دولت عثمانی از آشوب ایجاد شده در ایران بهره بردند و درصدد تجزیه و دست نشاندگی این خطه کهن برآمدند اما با ظهور نادرشاه و تقویت بنیه نظامی ایران آنان به ناچار از مواضع خویش عقب نشستند. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل ابعاد و زوایای موضوع را بررسی می نماید. یافته ها نشان می دهد که اهمیت سوق الجیشی ایران و نیز به سبب حضور دول اروپایی از جمله انگلستان در جنوب این سرزمین باعث شد تا روسها به ایران توجه کنند و با تصرف مناطق شمالی کشور سیاست گام به گام را در پیش گیرند تا بدین طریق بتوانند به تدریج بر سایر نقاط ایران رخنه کنند که با ظهور نادرشاه نتوانستند به هدف خود برسند.
واژگان کلیدی: صفویه، نادرشاه، روسیه، قفقاز، سواحل خزر
دومین همایش ملی ادبیات مقاومت با محوریت شهید عالی مقام سپهبد قاسم سلیمانی، دانشگاه کوثر بجنورد، دی 1399.
