نویسندگان:
دکتر علیرضا حسینی استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه کوثر بجنورد (نویسنده مسوول)
سمیه صابری دانشجوی دکترای زبان وادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران جنوب
پوریا اسمعیلی مدرس دانشگاه پیام نور
چکیده
میان ناصرخسرو قبادیانی و ابوالعلاء معری مشابهت های فکری و گرایش های مشترک مذهبی بسیار است. توجه و شوق به تجربه زندگی عقلی و وجدانی که از آثار هر دو پیداست امکان واکاوی یک موضوع مشترک در اندیشه و شعر ایشان را ممکن می‌سازد؛ این جستار با هدف بررسی سیمای دین و اندیشه های دینی در اشعار ناصر خسرو و ابوالعلاء معری به شیوه تطبیقی به تحلیل محتوا پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اشعار ناصر خسرو، سرشار از نمودهای دینی و آکنده از پیام های فرهنگی و اخلاقی است که خاستگاه همه آن پندها و پیام ها، درد دینی شاعر است که با گرایش شیعی او نیز آمیخته است. به همین سبب، دیوان شعرناصر خسرو، گنجینه ای از آیین و فرهنگ شیعه به همراه بن مایه های اسلامی - اخلاقی است. از طرفی، ابوالعلاء نیز همچون ناصر خسرو، درد دین دارد؛ اگر چه افرادی با استناد به اشعاری از ابوالعلاء و یافتن معنای ظاهری آنها، او را در امور دینی و پرداختن به دین، سست و ضعیف دانسته و حتی برخی او را متهم به کفر و الحاد کرده اند، اما غالب پژوهشگران از ابوالعلاء به عنوان فردی که مقید به دین و امور دینی است و برای آن احترام قائل است، سخن گفته اند. بدون مبالغه می توان گفت که بخش گسترده ای از لزومیات (لزوم مالایلزم)، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، دین را مورد بررسی قرار می دهد. حتی برخی از پژوهشگران معتقدند که همه آثار ابوالعلاء به درگیری ذهنی وی با امور دینی، اجتماعی و فلسفی که در ارتباط با دین است اشاره دارد.
کلیدواژه: ناصرخسرو، ابوالعلاء معری، ادبیات تطبیقی، دین
