نویسندگان:
علیرضا حسینی
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر، بجنورد، ایران (نویسنده مسئول)
پوریا اسمعیلی
دکتری تاریخ ایران دوره اسلام، مدرس گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
رویا طالبی
دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر، بجنورد، ایران
چکیده
منطقه حیره به سبب قرار گرفتن در سرزمین میان رودان از شاهنشاهی ساسانی و نیز از قبایل عرب سرزمین حجاز؛ علاوه بر مسائل سیاسی، در حوزه فرهنگ و ادبیات نیز تأثیرات زیادی را اخذ کرده بود. در واقع، اشعار مردمان و اهالی جزیره العرب و نیز تفکر قبیله ای آنان به دلیل عبور و مرور از حیره و همچنین حرکت به سمت شام جهت تجارت و بازرگانی؛ بر شعر و افکار شاعران حیره اثر گذاشته بود. از سویی، نزدیکی به قلمروهای حکومت ساسانیان حماسه را در اشعار تعدادی از شاعران و سخنوران حیره وارد کرد که از این حیث جالب توجه است. از طرفی هم، شاعران و بزرگان حیره با مسافرت به حجاز و ایجاد روابط گسترده با قبایل متعدد آنجا تا حدودی بر افکار آن ها هم تأثیر گذاشتند که این مسئله بیانگر عصبیت عربی میان آنان است. اگرچه به همین اندازه هم با ساسانیان ارتباط داشتند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است تا با بهره گیری از روش تحقیق کتابخانه ای ابعاد و زوایای این موضوع با تکیه بر منابع معتبر ادبی و تاریخی مورد توصیف و تحلیل قرارگیرد تا بدین صورت، یک تحقیق علمی و منسجم میان رشته ای انجام پذیرد. یافته های مقاله نشان می دهد که شاعران حیره به دو گروه عمده تقسیم می شدند، عده ای از ادبیات ساسانی تأثیر گرفتند و نیز برخی دیگر به شکل ویژه ای متأثر از ادبیات قبایل ساکن در جزیره العرب بودند که همین امر دوگانگی و شکل و حالت ترکیبی اشعار حیره را در اواخر دوره ساسانی آشکار می سازد.
کلیدواژه ها: حیره، ساسانیان، جزیره العرب، اشعار حماسی، اشعار قبیله ای
همایش بین المللی پژوهش های تطبیقی ادبیات داستانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اسفند 1402. (نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ISC)
